Ai Đang Từ Bỏ Tiến Hóa? Phần 2. Các nhà khoa học lỗi lạc?

II. Giới khoa học... huyền thoại? (Chắc khác giới khoa học... bình thường!)

Luận điểm 3. Nhưng... nhưng... nhưng nhiều bậc lỗi lạc...

Ờ...Không chấp nhận tiến hóa / tin vào Đấng sáng tạo.

Gạch đầu dòng thứ nhất.

Như tui đã nói ở trên, hai điều này không mâu thuẫn với nhau. Như bạn sẽ thấy ở phần sau, bạn hoàn toàn có thể tin vào một Đấng Sáng tạo đã dìu dắt hoặc cho phép tiến hóa xảy ra bằng cách thiết lập các định luật tự nhiên, hoặc tạo ra sự sống đầu tiên để tiến hóa có thể bắt đầu (dù những người chống tiến hóa có muốn nói với các bạn thế nào, thì thuyết tiến hóa sinh học không hề cố gắng giải thích nguồn gốc cả vũ trụ hay sự hình thành sự sống, thuyết tiến hóa chỉ là một mô hình giải thích và dự đoán đa dạng sinh học). Sự tồn tại của trường phái tiến hóa hữu thần, theistic evolution, (đã được website tôn giáo này trình bày rất chi tiết) bao gồm các tên tuổi như Tiến sĩ Francis Collins – lãnh đạo dự án giải mã nguồn gen người, Giáo sư Ken Miller của Đại học Brown như đã kể kỳ trước và Theodosius Dobzhansky, nhà di truyền học tiên phong trong việc kết hợp hai trường phái ‘lịch sử tự nhiên thực địa’ và ‘thử nghiệm trong phòng lab’ trong sinh học; đã chứng minh có một sự dung hòa giữa niềm tin tôn giáo lành mạnh và hoạt động khoa học nghiêm túc (miễn là phương pháp khách quan, kết quả trung thực).

“Là một người Ki-tô Giáo, tôi rất hào hứng giới thiệu mọi người với Chúa Giê-su, có điều tôi không nghĩ mình nên làm điều đó trong lớp dạy khoa học.”

Vì vậy không có chuyện các nhà tiến hóa “cáo buộc rằng nhà khoa học nào có tín ngưỡng, có Đạo thì đều thấp kém và do đó không đáng tin”, chĩa súng vào đầu sao? Cố gắng dùng hữu thần như thái cực đối lập của tin tiến hóa, rồi vì quá trời quá đất nhà khoa học hữu thần thì kết luận không ai tin tiến hóa “vô thần”, là đánh tráo khái niệm, một kiểu người rơm.

Thêm nữa, như cũng đã nói, đặt năm xuất bản Nguồn Gốc Các Loài (1859) làm mốc; những người trước thời này đơn giản là chẳng có trong tay một văn bản chặt chẽ nào về tiến hóa để xem xét, dù có tư duy tiến hóa cũng không có hệ thống bằng chứng nào. Nên chúng ta sẽ không chỉ lấy việc một người tin vào Đấng Sáng tạo để ngầm hiểu là họ chống tiến hóa ==> Sẽ chỉ xét những người trực tiếp nói họ chống thuyết tiến hóa.

Gạch đầu dòng số 2.

Và tui chắc các bạn cũng sẽ đồng ý, rằng dù một người ủng hộ/bác bỏ một quan điểm A có nổi tiếng, có thông tuệ đến thế nào, thì chúng ta cũng phải tự xem xét lí do tại sao họ lại ủng hộ/bác bỏ điều đó coi có chính đáng không, coi góc nhìn đó có còn đúng ở hiện tại không, rồi chúng ta mới tin theo. Đó mới là phong cách trí thức, còn “Ông X não to lắm, chọn theo ông X chắc không sai đâu” chỉ là đi đường tắt về nhận thức, là ôm chân người khổng lồ mà thôi.

_Nhà vật lý Nobel, Antony Hewish, cái ông phản đối là thuyết Big Bang và sự hình thành sự sống, cả hai đều không liên quan tới tiến hóa. Tiến hóa sẽ vẫn đúng nếu vũ trụ được hai du khách ngoài hành tinh biến ra.

_Câu của Tiến sĩ Arthur Compton cũng là nói về hình thành sự sống, nhưng ông nói câu này năm 1935, đã là hơn 80 năm về trước, thời mà Pasteur đã bác bỏ được ý tưởng tự sinh (spontaneous generation, cho rằng sự sống phức tạp như ruồi, giòi, chuột, bọ liên tục phát sinh, ngay cả trong hiện tại, từ rác rến, đồ ăn thừa) nhưng phải đợi chút nữa mới có thí nghiệm Urey-Miller (1953), tuy sơ khai, chưa chính xác, nhưng là mở đầu cho cuộc hành trình đi tìm điều kiện khả thi nhất của Trái Đất tiền sinh học cùng với các môn Hóa học, Địa chất, Khí tượng.... Để rồi nay, nhà khoa học đoạt giải Nobel Jack W. Szostak của trường Y Harvard cho ra mô hình khả dĩ về tế bào tiền sinh học đầu tiên. (EvoLit có một video có phụ đề về việc vấn đề này cho ai quan tâm).

Nhà khoa học đoạt giải Nobel Jack W. Szostak

_Về tiến sĩ Robert Millikan, theo một nguồn trung lập, Từ điển những người theo Thuyết Nhất Thể và người theo Thuyết Phổ Độ, “Thập niên 1920 […] Khi em rể ông là Robert E. Brown, một mục sư, kêu gọi ông vận động cộng đồng khoa học ủng hộ tiến hóa, Millikan soạn một tuyên bố, và Noyle chỉnh lý, được những nhà khoa học, trí giả hàng đầu và lãnh đạo cộng đồng cùng ký vào, bao gồm cả Bộ Trưởng Thương mại, Herbert Hoover.”, “Millikan tin tưởng mãnh liệt rằng tiến hóa và khoa học được kết hợp về nền tảng”. Gần cuối sự nghiệp, ông viết “Dù Kiến Trúc Sư Vĩ Đại đã phải dìu dắt những giai đoạn đầu tiên của quá trình tiến hóa, một phần của ngài mà đã trở thành chúng ta... đã tăng tốc tiến hóa đáng kể tính từ lúc chúng ta nhận thức được vai trò mình phải đảm nhận. Chính ý thức trách nhiệm rằng phải làm tận sức vai trò được giao phó làm cho chúng ta thần thánh (Godlike?).”. Rõ ràng, Millikan là một nhà tiến hóa hữu thần.

_Về James Conant, đây là một trích dẫn xuyên tạc. Truy ngược về văn bản gốc, đoạn này nằm trong cuốn Science and Common Sense (Khoa học và “Trí khôn khi sống ở đời (!?)”, 1951). Common sense là một khái niệm Tây rất khó dịch, “có thể hiểu common sense là những trí khôn, suy nghĩ cơ bản, thông thường cần thiết trong cuộc sống” , cuốn này Conant bàn sâu về việc cái đúng trong khoa học nó khác cái có vẻ như hiển nhiên là đúng với tất cả mọi người, (tui lấy ví dụ, mãi đến vài thế kỷ gần đây, ai cũng thấy mặt trời quay xung quanh Trái Đất, đó là theo common sense, nhưng nó không thể thay đổi thực tế khoa học, nào giờ đều là Trái Đất quay quanh mặt trời). Quay lại với câu đang quan tâm, nó nằm ở trang 287, hóa ra Conant viết câu trên nhằm chỉ trích sự đón nhận cuồng nhiệt của công chúng với Worlds in Collision, một cuốn sách tưởng tượng, một “sự khước từ khoa học”. Rằng, “Nỗ lực phổ biến hiểu biết khoa học của chúng ta qua các kênh giảng dạy chính thống trong trường phổ thông và đại học rõ ràng đã không đạt được những gì mong muốn.”, rằng giáo dục khoa học đã phụ lòng công chúng, không trang bị cho họ đủ kiến thức để họ nhận ra ngay những vấn đề trong cuốn sách trên. Đại ý, với common sense của người bình thường, thì những khái niệm lố bịch trong những môn khoa học bàn về quá khứ hàng ngàn năm trước dễ tin được hơn là những phỏng đoán hoang đường trong vật lý hay hóa học, vì người ta có thể nghĩ liền đến hệ quả của chúng trên các thí nghiệm ở hai môn này, còn chuyện quá khứ hàng ngàn năm trước thì khó phản bác ngay hơn. Làm cách nào mà nguyên cụm tô đậm nói riêng, và nguyên đoạn văn nói chung biến thành [thuyết tiến hóa], tui xin nhường cho người đọc.

 
Nếu còn lấn cấn quan điểm của tác giả về tiến hóa, trong phần “The origin and evolution of living entities,” (nguồn gốc và tiến hóa của sinh vật sống), phần cuối chương “The study of the Past” (nghiên cứu quá khứ), tác giả viết về nguồn gốc sự sống: “there have been few ideas put forward that can even be called working hypotheses.”(có rất ít ý tưởng được đề ra thậm chí xứng đáng gọi là giả thiết tạm thời) (lưu ý đây là năm 1951, trước thí nghiệm Miller-Urey), tiếp theo “Since Darwin’s time, on the other hand, evolutionary ideas have become a conceptual scheme, fruitful almost beyond measure.” (Ngược lại, từ thời Darwin, các tư tưởng tiến hóa đã trở thành một lược đồ khái niệm, cho ra nhiều kết quả gần như không thể đong đếm.), sau khi xem xét sự phát triển thuyết tiến hóa, ông dẫn chứng sự tiến hóa của vi khuẩn kháng thuốc là “the most convincing evidence that can be given of the reality of biological change,” (bằng chứng thuyết phục nhất có thể đưa ra về tính xác thực của thay đổi sinh học; lưu ý là thời kì này vẫn còn vương vấn chút quan niệm một thế giới bất biến, hoàn hảo từ đầu như đã trình bày ở phần 1) và ông cũng bị ấn tượng vì “the successful convergence of independent lines of evidence” (việc các luồng bằng chứng độc lập cùng quy về một mối thành công). Kết luận: “At the moment the evolutionary doctrine seems to stand on a firmer basis than ever before.” (“Bây giờ thì học thuyết tiến hóa dường như đứng trên cơ sở vững chắc hơn bao giờ hết”).

_Về Giáo Sư Louis Bounoure, ông này 1. Làm ở Trung Tâm Nghiên Cứu Khoa Học Pháp chứ không phải Mỹ, và 2. Không hề nói câu này. Chủ nhân là Jean Rostland: bản dịch tiếng Anh chuẩn từ tiếng Pháp "Transformism is a fairy tale for adults." (Thuyết biến hình (một ý tưởng tiến hóa trước thuyết tiến hóa Darwin) là truyện cổ tích cho người lớn) (Age Nouveau, [tạp chí định kỳ của Pháp] Tháng 2/1959, trang. 12). Cách người Pháp tiếp tục dùng thuật ngữ nhập nhằng này cho thấy một sự hờ hững rất Pháp với những sản phẩm trí tuệ không phải của nước này sinh ra. Nhưng  Rostand cũng viết "Transformism may be considered as accepted, and no scientist, no philosopher, no longer discusses [questions - ED.] the fact of evolution." (“Thuyết biến hình có thể được coi như đã được chấp nhận, và không nhà khoa học nào, không triết gia nào, còn chất vấn sự thật tiến hóa.”).

Về hai ngôi sao của ĐKN, Chain và Pasteur, họ phản đối thuyết tiến hóa trên phương diện những nhà thực nghiệm nghiêm khắc. Vì vấn đề khoa học lịch sử và khoa học thực nghiệm là một đề tài lớn riêng của nó, không nhét vào đây được (sắp nứt toác ra rồi), hẹn bạn đọc sẽ sớm trả lời trong một bài gần nhất.

Ngoài ra, có ít nhất ba trường hợp ở đây mà tui biết, khi DKN thấy một nhà khoa học hữu thần thì vơ vội họ là chống tiến hóa.

_Vợ chồng bác học Marie and Pierre Curie: Marie Curie đã ký một lá thư bày tỏ sự bất ngờ và bất bình trước ‘sự đàn áp khoa học và tư tưởng ở Mỹ’ trong vụ án Scopes, khi một giáo viên bị kết tội và phạt vì giảng dạy tiến hóa, trong đó đoạn “các khái niệm tiến hóa là một trong những gặt hái lớn nhất của thế kỷ 19” (Đăng trên báo Oakland Tribune, 21/7/1925, dẫn theo American Genesis, NXB Oxford).

_Albert Einstein chưa bao giờ trực tiếp nói đến tiến hóa, nhưng có bằng chứng cho thấy quan điểm của ông là ủng hộ. Thứ nhất, ông cũng lên tiếng ném đá vụ trên, ngoài ra, vào năm 1939, khi phát biểu trước Trường dòng Thần học Princeton, Einstein nói mâu thuẫn sẽ xảy ra “khi một cộng đồng tôn giáo kiên quyết khẳng định sự đúng đắn tuyệt đối của tất cả các tuyên bố ghi lại trong Kinh Thánh” sẽ dẫn tới “sự can thiệp về phía tôn giáo vào lĩnh vực khoa học, đây chính là chỗ của sự bất đồng giữa Giáo hội với các học thuyết của Galileo và Darwin.” (“a conflict arises when a religious community insists on the absolute truthfulness of all statements recorded in the Bible. This means an intervention on the part of religion into the sphere of science; this is where the struggle of the Church against the doctrines of Galileo and Darwin belongs.”)

_Dĩ nhiên là Charles Darwin, dù cuối đời ông có hướng về hữu thần hay không, đó là chuyện cá nhân của ông. Cái hay của học thuyết khoa học là, một khi nó đã được trình làng, cha/mẹ đẻ nó không thể muốn là bóp mũi cho chết. Darwin đã dành hơn 20 năm soạn ra Nguồn Gốc Các Loài để nó đủ chặt chẽ để thuyết phục những người có trí tuệ tương đương ông, nên nếu muốn lật kèo, chứng minh tiến hóa sai, thì ông sẽ phải phản bác lại chính lí lẽ và bằng chứng của mình bằng lí lẽ và bằng chứng, chứ không phải nói một câu từ mặt là xong chuyện. May thay, ông vẫn là nhà tiến hóa vĩ đại nhất và chưa bao giờ rút lại quan điểm về tiến hóa; ở đoạn cuối của câu được cho là Darwin hoang mang, ông viết "Nhưng khi tôi nhận ra rằng về đạo đức là không thể nào có chuyện những người chuyên đi tìm sự thật, như ông (Lyell, người nhận thư) và Hooker, có thể hoàn toàn sai được, và nhờ đó tôi có thể an lòng."("Now I look at it as morally impossible that investigators of truth, like you and Hooker, can be wholly wrong, and therefore I rest in peace."). Tức là ông ra đi với một lương tâm thanh thản, vì đã làm tận sức cho khoa học, và tính đúng đắn của học thuyết ông chấp bút đã được kiểm chứng.

Một dòng phát biểu đè trên hình một "gương mặt thân quen" không có nghĩa là người đó có nói điều đó, hay họ có ý đó. Với những ý tưởng quan trọng, luôn cần đọc kèm ngữ cảnh.

Tui phải nói rằng, tui trích các trích dẫn ở đây không phải vì tui nghĩ tiếng nói cá nhân của các nhà khoa học, dù có lỗi lạc thế nào, có giá trị định đoạt sự đúng đắn của học thuyết khoa học. Bằng chứng mới là thứ định đoạt sự đúng đắn của học thuyết khoa học. Tui đính chính cho những nhân vật máu mặt này, vì kính nể và tin tưởng tuyệt đối vào họ là cách common sense của chúng ta làm việc, đó là nhược điểm những người chống tiến hóa muốn đánh vào, và tui biết nó sẽ có hiệu quả. Như các bạn cũng có thể đoán được, truy nguồn, đọc và dịch những phát biểu méo mó, trích hụt trích thiếu, không liên quan, râu ông nọ cằm bà kia... Này thật sự rất mệt và mất thời gian. Thiết nghĩ bao nhiêu đây, cùng các số liệu ở phần trên, cũng đủ cho bạn đọc một bức tranh toàn cảnh về việc các nhà khoa học lỗi lạc, nếu họ được nói đúng nói đủ, có chống tiến hóa hay không.

Nên nếu bạn đọc không phiền, tui xin dừng tại đây ở phần xem xét cá nhân các nhà khoa học (nếu phiền thì để rảnh viết hết mấy ông còn lại :(( ). Trong phần tiếp theo, ta sẽ cùng chống mắt lên coi thuyết tiến hóa trong mắt trường học, các tổ chức và về phương diện luật pháp.
Edit: sửa format :(