[Sưu tầm]Những Ngụy Biện Chống Phá Thuyết Tiến Hóa - Trần Tiên Long

           Bài viết của tác giả Trần Thiên Long đăng trên sachhiem, rất công phu, tuy nhiên đến ngày hôm nay tôi mới biết đến sự tồn tại của nó chứng tỏ nó chưa được phổ biến xứng đáng. Vì lý do trên tôi quyết định trích đăng lại bài viết này, lược bỏ & sửa chữa các phần đã được đề cập trên EvoLit (các bạn có thể xem lại ở nguồn) cũng như các nội dung có thể gây xao lãng và bị lợi dụng để đánh lạc hướng tranh luận. Những phần EvoLit viết bằng mực xám. EvoLit đã đạt tới gần 3000 lượt xem (dù mấy chục trong số đó là mình hồi đặt blog làm trang chủ :">), dù rất khiêm tốn thôi nhưng cũng chứng tỏ là có chút tiềm năng, hy vọng sẽ đưa bài viết này đến với nhiều người hơn.

 ***

       A. Có Phải Tiến Hóa Chỉ Đơn Giản Chỉ Là Một Lý Thuyết? 

Người chống tiến hóa đả kích tiến hóa chỉ là thuyết chưa phải định luật từ đó tuyên bố rằng tiến hóa không có tính xác thực cao hơn các thuyết như Sáng tạo (Vạn vật do Chúa Trời tạo ra) và cũng không thể xem là sự thật. Ngộ nhận này được giải thích như sau:

 [...] Mục đích của lý thuyết là để giải thích, trong khi mục đích của định luật là để miêu tả. Bởi vì mỗi thứ được dùng để làm những công việc khác nhau nên lý thuyết không bao giờ trở thành một định luật. Nó phải đứng trên và bao trùm các định luật. Lý thuyết và định luật là hai phạm trù hoàn toàn khác biệt. Đòi hỏi lý thuyết phải làm công việc của định luật là một đòi hỏi vô trí, chỉ có mục đích tung hỏa mù, dèm pha khoa học. 

Một lý thuyết được gọi là khoa học thì phải có các chứng cớ được xác định bằng các cuộc thí nghiệm, có thể lập lại bởi bất cứ người nào khác, để chứng thực là một lý thuyết có giá trị. Yếu tố chính yếu làm nên sự khác biệt giữa giả thuyết và lý thuyết là sự việc có thể kiểm chứng. Ngoài yếu tố kiểm chứng này, nó còn phải đưa ra được những tiên đoán rõ ràng và mạo hiểm. Nó liên kết các sự kiện của một vấn đề để giải thích sao cho phù hợp với những quan sát, và cuối cùng có thể đưa ra những tiên đoán rõ ràng, riêng biệt, và táo bạo.

Cho dù nó có thể giải thích mọi trường hợp quan sát, nó vẫn chưa phải là một lý thuyết khoa học khi nó không thể tiên đoán được những gì không thể xảy ra, ít ra là trên nguyên tắc.[...]
Xem thêm: Tiến hóa & thuyết tiến hóa trên EvoLit.

EvoLit: Khoa học dù ở bất kỳ đâu cũng không phải một nền dân chủ mà tất cả các thuyết đều bình đẳng. Thuyết nào có nhiều bằng chứng ủng hộ, giải thích được nhiều sự kiện thì được chấp nhận rộng rãi, được dạy trong trường, được dùng làm nền tảng cho các thuyết khác. Không thể tùy tiện gắn chữ thuyết vào một khẳng định vu vơ nào đó rồi đòi 'công bằng vì đều là 'thuyết' cả'! Khẳng định vũ trụ, trái đất và vạn vật được tạo ra bởi một đấng siêu nhiên, có thể đúng có thể sai, nhưng chắc chắn không phải là một học thuyết khoa học, vì không có cách nào chứng minh nó sai cả: đã nói là 'siêu nhiên', 'thần thánh' thì làm sao người trần mắt thịt như chúng ta hiểu được? Các thế lực ấy không chịu những định luật của tự nhiên, mà thế thì kiểm chứng bằng cách nào đây? 

Làm sao chứng minh được tiến hóa sai?
_Loạn toàn bộ trật tự các hóa thạch, VD: tìm thấy nhiều thỏ ở thời Cambri, toàn bộ hóa thạch người Homo sapiens ở đại Cổ Sinh chẳng hạn. Chúng ta không thấy sự sắp xếp lộn xộn như thế, mà cũng không thấy chúng ở cùng một nơi như thể một thế lực nào đó đã tạo ra chúng cùng một lúc; chúng ta thấy một chuỗi từ sơ khai đến phức tạp dần, dù nhiều loài (VD như các loài ký sinh) có đi ngược lại xu thế và tiêu biến bớt các cơ quan, thì xu hướng chung không thể chối cãi là lịch sử cho thấy một tiến trình rõ rệt. Cần nhớ, trật tự hóa thạch đã được xác định bởi rất nhiều nhà khoa học trước Darwin & trước tiến hóa, nên không có gì mờ ám cả.

_Những đặc điểm thích nghi chỉ hoàn toàn có lợi cho loài thứ 2. Có rất nhiều ví dụ một loài hưởng lợi từ một đặc điểm tiến hóa của loài khác - hội sinh (cá bám vào rùa biển để "quá giang") và ký sinh (tầm gửi), nhưng theo thuyết tiến hóa chúng ta sẽ không thấy, và sự thật là chúng ta chưa thấy, một loài tiến hóa chỉ vì một loài khác.

_Và dù các bạn chống tiến hóa ở có hay đem ra cười cợt và đòi trưng ra làm "bằng chứng tiến hóa", việc tự nhiên một con chó đẻ ra một con mèo, một con vật đầu voi đuôi chuột, khỉ đẻ ra người hoàn chỉnh với đầy đủ bộ gen người đặc trưng hay một con khỉ biến dần thành người hay con này biến thành con kia trong vòng đời của nó sẽ chắc chắn làm lung lay thuyết tiến hóa.

C. Có Phải Tiến Hóa Nghịch Với Định Luật II Của Động Nhiệt Học?

            Có một lối ngụy biện khác mà các NCTH hay sử dụng để chống phá thuyết tiến hóa. Họ bảo rằng không thể có tiến hóa vì tiến hóa thì nghịch với định luật thứ II trong Động Nhiệt Học (Thermodynamics). Định luật này định rằng entropy càng ngày càng tăng dần trong một chu kỳ không thể quay ngược (irreversible cycle). Trong chu kỳ này, entropy là năng lượng dư thừa, vô dụng, thất thoát, làm nóng một hệ thống. Entropy có thể được giải thích nôm na là năng lượng làm mức đo cho tình trạng hỗn độn này. Bởi vậy, tiến hóa một mình tự nó không thể làm tăng thêm tính tinh vi và phức tạp của các sinh vật. Điều mà họ không muốn nói thẳng ra là phải cần có Thiên Chúa tác động vào mọi loài thì mới có thể làm chúng càng ngày càng thay đổi để được phức tạp và tinh vi hơn. Nếu không có bàn tay tác động của Thiên Chúa thì, cứ theo định luật thứ II của Động Nhiệt Học, thế giới càng ngày càng phải hỗn độn hơn vì năng lượng entropy cứ tăng dần theo thời gian.

              Những NCTH khi áp dụng lập luận này chỉ càng chứng tỏ họ chẳng hiểu gì về Động Nhiệt Học. Mặc dù vậy, lập luận này lại rất thuyết phục đối với giới bình dân đại chúng không có kiến thức căn bản về khoa học.
Trước hết, nên hiểu rằng định luật thứ II không liên hệ gì tới mức độ phức tạp của một hệ thống hay của các loài sinh vật. Thứ đến, định luật này chỉ áp dụng cho một hệ thống khép kín (closed system). Nhưng trái đất này không phải là một hệ khép kín vì nó luôn luôn nhận năng lượng từ mặt trời. Áp dụng định luật thứ 2 của Động Nhiệt Học vào một hệ thống mở (open system) thì sẽ đưa đến kết quả hoàn toàn sai. [15]
Động Nhiệt Học là một bộ môn học năm thứ 3 của chương trình Kỷ Sư Cơ Khí (Mechanical Engineering) nên giới bình dân không có căn bản về khoa học không thể có thắc mắc về một vấn đề nằm ngoài khả năng của họ. Họ chỉ biết nghe và chấp nhận dễ dàng những lập luận sai lầm của những NCTH. Đó cũng là lý do dễ hiểu tại sao những người càng có nhiều kiến thức về khoa học thì họ càng chấp nhận thuyết tiến hóa dễ dàng hơn. Nghiên cứu thống kê năm 2009 của cơ quan PEW ghi nhận rằng có tới 97% các nhà khoa học chấp nhận con người và các loài có sự sống đều đã tiến hóa theo thời gian, trong khi chỉ có 32% đại chúng chấp nhận thuyết tiến hóa. [16]

D. Phải Chăng Có Những Thứ Phức Tạp Không Thể Đơn Giản Hơn (Irreducible Complexity)?

          Còn có một lối ngụy biện khác nữa cũng rất ăn khách vì được dựa vào khoa học, đó là lập luận cho rằng có những hệ thống thuộc sinh vật học phức tạp không thể đơn giản hơn, nghĩa là phải có nó như một toàn thể hệ thống chứ không thể có nó theo từng giai đoạn từ đơn giản tới phức tạp và tinhh vi hơn bằng tiến trình ngẫu biến và sự chọn lọc tự nhiên. Một hệ thống phức tạp không thể đơn giản hơn nữa vì nếu chỉ bớt đi một trong các phần tử cấu trúc của hệ thống thì sẽ đưa đến kết quả toàn thể hệ thống ngưng hoạt động. Có thể nói rằng đây là lập luận chính yếu của thiết kế thông minh và đã bị cộng đồng khoa học vất bỏ, [17] xem nó như là ngụy khoa học. [18]

1. Trong khoa học thực nghiệm

Ý niệm về sự phức tạp không thể đơn giản hơn nữa được dùng lần đầu tiên bởi Michael Behe, một giáo sư sinh hóa học. Ông định nghĩa rằng hệ thống phức tạp không thể đơn giản hơn là “một hệ thống gồm nhiều phần tử ăn khớp, tác động qua lại để đóng góp vào chức năng căn bản mà nếu lấy đi một trong những phần tử đó thì kết quả sẽ làm hệ thống ngưng hoạt động.” [19] Một trong các thí dụ Behe trưng ra như là bằng chứng để hỗ trợ lập luận này là thí dụ hệ thống flagellum được NCTH ưng ý và sử dụng nhiều nhất. Nhưng các nhà khoa học sinh hóa đã chứng minh rằng hệ thống flagellum thực sự có thể tiến hóa được, [20] và những thí dụ của Behe đưa ra chỉ là lối lập luận ngụy biện vì phải kêu gọi tới sự ngờ vực (appeal to incredulity). [21] Chính đó là Thượng Đế của các lỗ trống.

Hình 3: Biểu đồ flagellum được đăng ở nhiều trang điện báo chống phá thuyết tiến hóa

và ở tờ bìa của cuốn No Free Lunch của William Dembski.

             
           Flagellum được xem như là động cơ bám dính xung quanh màng vỏ của con vi khuẩn để kích hoạt con vi khuẩn hoạt động. Thông thường, người ta hay hiểu lầm vi khuẩn là những thứ ký sinh trùng ăn bám, có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, các nhà khoa học khẳng định có nhiều loại vi khuẩn không những có lợi mà còn cần thiết cho các tế bào. Các vi khuẩn làm hại tế bào tiết ra một loại protein độc hại có thể xâm nhập qua màng vỏ của tế bào để giết tế bào. Một hệ thống có phận sự bài tiết chất độc, được gọi tắt là TTSS (type III secretory system), đã được các nhà khoa học khám phá, là một phần tử của hệ thống flagellum. Những thành quả do các nghiên cứu độc lập của các nhà khoa học vô tình đã phản bác thí dụ flagellum của Behe.

Hình 4: Cấu trúc của TTSS giống như phần cuối của flagellum ở hình 2.

          Sự giống nhau này chứng minh rằng flagellum còn có thể đơn giản hơn nữa mà vẫn hoạt động bình thường.
Như vậy, bảo rằng flagellum không thể đơn giản hơn đã mâu thuẫn với sự kiện là flagellum đã bị cắt bỏ để chỉ còn phần tử TTSS nhưng vẫn có thể hoạt động như flagellum. Một cấu trúc quá phức tạp được cho là không thể đơn giản hơn đã được đơn giản hơn nữa.
Vào năm 2005, trong vụ kiện Kitzmiller v. Dover Area School mà Michael Behe có dịp trình bày bằng chứng về sự phức tạp không thể đơn giản hơn, tòa án đã phán quyết “Quan điểm của Giáo sư Behe về sự phức tạp không thể đơn giản hơn đã bị phản bác bởi nhiều bài nghiên cứu của các đồng nghiệp và đã bị cộng đồng khoa học bác bỏ” [22]
EvoLit: Trong thời gian tới tôi sẽ dịch một số video về các hệ thống không thể đơn giản hơn nữa

2. Trong luận lý học

             Thực ra, lối lập luận dựa trên sự phức tạp không thể đơn giản hơn này chỉ là lập lại lập luận kêu gọi tới sự vô minh, nghĩa là chúng ta cứ việc mang một siêu sinh vật (Thượng Đế) ra một cách vô tội vạ để làm nguyên nhân cho những gì chúng ta chưa biết giải thích. Chẳng hạn, ngày xưa chúng ta chưa biết giải thích các hiện tượng sóng thần, núi lửa, động đất thì chúng ta có thủy thần, sơn thần. Ngày nay, những hiện tượng này đã được khoa học giải thích một cách tường tận nên chẳng còn ai tin vào sự hiện hữu của những thần thánh này. Đó chính là Thượng Đế của những lỗ trống, và các lỗ trống là những thứ không thể nào phủ lấp hết vì chúng ta cứ việc tạo thêm ra rất dễ dàng.

              Khi Machael Behe trưng ra thí dụ về hệ thốn phức tạp flagellum không thể đơn giản hơn nữa bởi vì nếu thiếu một trong những thành phần cấu tạo hệ thống thì hệ thống sẽ vô dụng, thì chúng ta chỉ có một sự phức tạp mà khoa học cần phải giải thích. Nhưng khi các nhà khoa học tìm ra hệ thống TTSS như đã trình bày ở trên thì tự nhiên chúng ta lại có hai sự phức tạp cần phải đối đầu. Cũng vậy, khi các nhà khoa học chưa giải thích được các lỗ trống của các xương hóa thạch chứng minh những thời kỳ chuyển tiếp của các chủng loại thì người ta phải dựa vào lập luận thiết kế thông minh để giải thích. Nhưng khi các nhà khoa học đã tìm thấy vô số những xương hóa thạch để giải thích những thời kỳ chuyển tiếp, kể cả những xương hóa thạch giải thích nguồn gốc của loài cá voi, thì các NCTH lại tiếp tục ồn ào dèm pha khoa học. Nếu trước đây chỉ có một lỗ trống cần phủ lấp thì bây giờ lại có tới hai lỗ trống cần phủ lấp. Và cứ như vậy thì khoa học sẽ đời đời chẳng có cách nào phủ lấp hết mọi lỗ trống.

            Lập luận dựa trên một siêu sinh vật để giải thích một điều chưa biết không phải là một sự giải thích đúng nghĩa, bởi vì mang một nguyên nhân quá phức tạp mà chúng ta không thể giải thích được (Thượng Đế) để giải thích một nguyên nhân đơn giản hơn càng làm cho điều chúng ta muốn giải thích tối tăm thêm. [...]

Richard Dawkins lý luận rằng: “Đối với tôi, điều quan trọng là, ngay cả nếu nhà vật lý cần qui định một tối thiểu không thể nhỏ hơn nữa, là thứ đã hiện hữu từ buổi ban đầu để vũ trụ có thể khởi sự, cái tối thiểu không thể nhỏ hơn đó chắc chắn phải đơn giản kinh khủng. Do định nghĩa, sự giải thích dựa trên những tiền đề đơn giản thì hợp lý và thỏa mãn hơn sự giải thích dựa trên những tiền đề phức tạp bắt đầu bằng một xác suất không thể xảy ra. Và bạn không thể có thứ gì phức tạp hơn một Thượng Đế toàn năng.” [23]

EvoLit: Nghiên cứu về vũ trụ, thiên nhiên ai cũng biết là đại sự lâu dài, là sứ mệnh khổng lồ nhất của nhân loại; việc này cần thời gian, công sức & đầu tư RẤT RẤT NHIỀU. Trong khi mãi gần đây chúng ta mới tạo ra được các trang thiết bị thô sơ (so với đối tượng nghiên cứu) để bắt đầu tìm hiểu thế giới quanh mình. Đòi hỏi phải có câu trả lời liền, ngay và lập tức (^^) là vô lý, mà vì không lấy được câu trả lời liền, ngay & lập tức  - vin vào cớ còn quá nhiều điều khoa học chưa biết - thì phải chấp nhận một câu chuyện siêu nhiên thiếu cơ sở lại càng vô lý hơn. Câu trả lời thành thật nhất vẫn là: chúng ta chưa biết, nhưng dựa vào những bằng chứng hiện có, học thuyết abc (thuyết tương đối, thuyết tế bào, thuyết vi trùng, thuyết tiến hóa) là lời giải thích hợp lý nhất cho hiện tượng xyz..

Read More

Phôi Học & Tiến Hóa

Qua loạt bài Tổng hợp về Haeckel

Phân tích so sánh nổi tiếng của Haeckel đc tạo thành từ những hình ảnh phôi ruồi giấm Drosophila cho thấy sự biểu hiện của gen trong quá trình phát triển phôi. Bức ảnh khảm này gồm 4,000 mảnh lấy từ kho dữ liệu 38,000 hình. NGuồn: Pavel Tomancak / MPI of Molecular Cell Biology and Genetics

VỀ PHÔI THAI & QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN

Các bạn nhìn LƯỚT QUA các hình phôi sau, cho biết con nào là con ngựa 6 tuần tuổi, con mèo 3 tuần tuổi, con người 7 tuần tuổi, con bò 6 tuần tuổi?

Sau khi đã đoán xong, bạn hãy kiểm tra câu trả lời ở đây. Mách nhỏ: đừng nhìn đầu đuôi mắt mũi, vì giai đoạn này gần giống nhau hết (vâng, người cũng có đuôi). Hãy nhìn vào CHI, đếm số 'ngón'.

Sau đó các bạn hãy nói cho tôi biết, lần này cho phép các bạn nhìn kỹ, cái nào mới là con người:

E.

F.

G.

Xin trả lời thật những gì bạn thấy, đừng cố suy nghĩ để 'đối phó chiến thuật' của tôi, bởi vì thật sự có một con người trong đây.

Nếu bạn có cùng suy nghĩ với tôi lúc mới nhìn bọn này, thì hình E nhìn giống con người ở hình D trên quá, hình G còn hoàn hảo hơn, còn hình F giống con ngựa.
*
*
*
*
*
*
*
*

Rất tiếc phải nói với bạn (mà nếu các bạn có nghĩ tới chiến thuật của tôi, thì chắc cũng biết rồi ;) ) F chính là con người (6 tuần tuổi, sự khác biệt 1 tuần tuổi với hình trên cũng lớn nhỉ?). E là cá heo, còn G, là một con … dơi, khó đoán nhỉ, ngay cả với hình ảnh chính diện của em nó:

Nguồn: trang web chuyên nghiên cứu về phôi của trường đại học New South Wales. Đây là một con dơi ở giai đoạn 16 – 50 ngày sau thụ tinh (dpc).

Bình luận: đem cái này đưa cho các bà bầu 7 tuần, bảo 'giai đoạn này con chị sẽ trông giống thế này (trông giống thế này chứ không phải con này nhé)', thế nào cũng có người khóc vì hạnh phúc. Cái nét 'người' của nó thật sự ấn tượng. Chỉ lùi lại 6 ngày thôi, ở giai đoạn 14, nó liền trở nên giống con ngựa và con người ở hình F. Các phôi được chuẩn bị theo truyền thống của Haeckel: phôi sạch, loại bỏ nhau & noãn hoàng, chỉ tập trung vào bản thân các phôi.

Dù những phôi thai này được chụp ở các độ tuổi khác nhau, nhưng không thể không làm thế vì thời gian mang thai/ấp trứng/chờ nở của các động vật có xương sống rất khác nhau nên việc chụp ảnh tại các thời điểm khác nhau khi các sinh vật ở cùng một giai đoạn là rất hợp lí. Giai đoạn nào? Giai đoạn đó là giai đoạn “mầm chi – limb bud”

“Cách động vật tạo ra các chi phức tạp & câu trả lời tùy vào từng loại động vật. Nhiều loài côn trùng & ếch trải qua một giai đoạn ấu trùng mà, dưới dạng sâu hay nòng nọc, chúng không có chân. Sau đó, chúng trải qua giai đoạn gọi là biến thái metamorphosis và cánh bướm hay chân ếch phát triển. Chim & thú hình thành chi trực tiếp & sớm, khi phôi chỉ dài khoảng ¼ inch (hay 0.64 cm). Các tế bào ở 4 địa điểm cụ thể trên cơ thể bắt đầu phân chia nhanh hơn các tế bào lân cận. Các tế bào mới hình thành những khối nhỏ gọi là mầm chi mọc ra từ cơ thể. [...Từ đó nhờ các tín hiệu hóa học, tế bào phân chia và hình thành hình dáng, các ngón rồi sau đó là xương, cơ & móng vuốt..., vâng, ngón có trước xương chi ;)...]”

    

              Các bạn - ở thời kì đỉnh cao nhất của khoa học con người - với những hình ảnh màu chụp rõ, hiện đại vẫn gặp khó khăn trong việc xem xét 'ai là ai', thì hãy nghĩ đến những trở ngại & hạn chế thời của Haeckel và thông cảm hơn cho những sai lầm và hiểu lầm của thế kỉ 19, và đừng lặp lại nó ở thế kỉ 21. Xin đừng đi khắp nơi bảo “Haeckel là lừa đảo”. Những người chống tiến hóa (NCTH) thường vin vào những hình vẽ chưa hoàn toàn chính xác của Haeckel để làm cho mọi người nghĩ rằng không hề có điểm tương đồng nào cả hay mối quan hệ tiến hóa không hề biểu hiện ở giai đoạn phôi, điều đó - chính mắt bạn thấy – mới là không đúng sự thật, cố tình lừa gạt người đọc. Cũng như giờ có người làm giả một bộ xương khủng long, điều đó bị phát giác thì không có nghĩa là khủng long chưng từng tung hoành trên trái đất này. Haeckel không phải là nhà phôi học duy nhất, phôi học và sinh học so sánh cùng những bằng chứng tiến hóa từ 2 ngành này không hề sinh ravà chết đi cùng ông. Cơ sở để kiểm tra tính đúng đắn của một học thuyết là những suy đoán được rút ra từ nó phải đúng, những bằng chứng của nó phải thuyết phục chứ không liên quan gì đến quan niệm/ đời tư hay đạo đức của những nhân vật liên quan hay cách diễn giải của nó gây nên vấn đề gì. 2 suy đoán căn bản của thuyết tiến hóa là: 1. Vì có cùng một tổ tiên, mọi sinh vật trên Trái Đất sẽ có chung nhiều đặc điểm. 2. Vì phải thích nghi với những môi trường sống khác nhau, mỗi loài sẽ có những đặc điểm riêng. Ở các tập trước của loạt bài Haeckel, tôi đã cho thấy trong phôi học, cả hai dự đoán trên đều đúng.

             Chỉ có một điểm mà nếu NCTH và bạn đọc nhìn nhận thì tôi đã không phải viết dài dòng như thế: Bằng chứng cho tiến hóa KHÔNG phải hình vẽ Haeckel mà là thực tế về sự tương đồng của các phôi thai.

 

        Trên EvoLit có câu trích dẫn nổi tiếng của một nhà tiến hóa hữu thần (ông này tin vào Chúa) : “Không gì trong sinh học có ý nghĩa trừ khi có ánh sáng của tiến hóa” - Theodosius Dobzhansky , là tựa đề của một bài phát biểu của ông với Hiệp Hội Các Giáo Viên Sinh Học Hoa Kỳ. Dù câu này có phần hơi tuyệt đối hóa, vốn là một điều không nên, ý của nó là tiến hóa làm sáng tỏ những lĩnh vực khác, những câu hỏi “vì sao”. 

          Dĩ nhiên môn sinh học hay tất cả các dạng tiền thân của nó đã đi hầu hết chiều dài của mình mà không cần đến tiến hóa và rất nhiều câu hỏi đã được trả lời, nhưng, như Dawkins viết, không có tiến hóa, sinh học chỉ là “tập hợp những dữ kiện lộn xộn” ("biology is a collection of miscellaneous facts"), chúng ta biết những sự thật, nhưng chúng ta không hiểu sâu tại sao. “Khủng long lần đầu xuất hiện vào kỷ Đệ tam”, nhưng vì sao ngay đó mà không phải sớm hơn? “Hóa thạch trải dài quá các tầng địa lý từ dạng đơn giản đến phức tạp dần lên”, tại sao lại có điều này, tại sao không thể tìm thấy hóa thạch gà thời Cambri? “Người có gen tạo đuôi, gà có gen tạo răng, cá heo có gen tạo chân” tại sao những sinh vật này lại có gen mã hóa những bộ phận chúng không có? “Người có chung 98% ADN với tinh tinh” và 50% ADN với chuối (chưa kiểm chứng :P), vì sao?... và rất nhiều câu hỏi khác.  

Thì câu này cũng suy ngược lại là, mỗi lĩnh vực của sinh học đều góp một phần giúp ta hiểu hơn về tiến hóa.

Để đọc kỹ hơn về bằng chứng tiến hóa trong phôi, xin xem lại P5 của chùm bài Haeckel

                                                                              *** 
 

         Để kết chùm bài về hình vẽ phôi Haeckel, tôi phải nói với các bạn điều này: trong thời kì bùng nổ thông tin trên internet ngày nay, dù các thông tin đến tay bạn dễ dàng hơn, việc chọn lọc cũng khó khăn hơn bao giờ hết vì đăng tải tin tức khoa học không còn là đặc quyền của những nhà KH, viện nghiên cứu, trường lớp có uy tín mà là của bất kì ai. Các bạn có biết thế nào là thông tin đúng/sai? Rất khó, người bình dân chỉ dựa vào cái “mẫu”: “trông/nghe nó có vẻ khoa học”. Những người tự gọi mình là “lề trái” hôm nay không còn chửi bới & nhạo báng khoa học chính thống, họ đủ thông minh để nhận ra cái uy tín tuyệt vời của KH và ngày nay, họ đã đi một nước cờ cực kì sáng suốt: đội lốt KH.

        Họ sẽ mặc lên mình bộ áo blouse trắng, gửi người đến các viện nghiên cứu 'xịn' học tập cốt để lấy những bằng cấp hoành tráng và sau đó dẹp chúng đi, không nghiên cứu gì nữa mà tập trung vào dùng uy tín từ những bằng cấp ấy mà 'phổ cập' những kiến thức chưa qua bình duyệt ở những ấn phẩm/cơ quan có chuyên môn. Lưu ý, bình duyệt (peer-review), chứ không phải kiểm duyệt (censorship), trong đó một hội đồng toàn những chuyên gia đầu ngành sẽ xem xét tính khoa học, hợp lí & chính xác của một công trình. “Tuy một cơ chế bình duyệt như thế không phải hoàn toàn vô tư và hoàn hảo, nhưng nó là một cơ chế tốt nhất hiện nay mà giới khoa học đều công nhận.” (Đọc thêm về bài báo KH). 

        Vâng, và để đối phó với những chỉ trích này, họ sẽ tự lập ra những tờ báo trông y chang một tờ báo khoa học (dạng thức của báo KH rất dễ nhái, vì nó có chuẩn rõ ràng) để duyệt qua các bài ấy, dù chúng có thể chứa đầy những lỗi kiến thức, logic và những điều sai lạc mà những nhà KH đàng hoàng thường vạch trần. Nhưng với khả năng mọc lên như nấm sau mưa của chúng, ai mà phê bình hết cho nổi. Hậu quả là chúng ta đang có một thị trường thông tin thượng vàng hạ cám, mà phân biệt chẳng dễ dàng như trứng tươi trứng ung.

        Vậy, bạn cần làm gì? Bạn cần chọn lọc các nguồn tin. Đọc báo mạng, bạn chỉ nên đọc trang của các tờ báo có trụ sở nổi tiếng ở Việt Nam, VD như báo Thanh Niên. Mặc dù nội dung của nó có thể không hoàn toàn 'sạch' hết cả, nhưng cũng còn đỡ hơn là những tờ báo không gốc gác, không có gì bảo đảm về độ chính xác của thông tin. Hạn chế đọc các bài báo về “KH kì bí”, đọc cho vui thì cứ đọc, nhưng đừng tin vội, cho đến khi nào những điều đó đã được KH chính thống kiểm chứng và xác nhận. Ngây thơ lắm nếu nghĩ rằng môi trường KH không hề có chút bụi bẩn hay những mảng tối, những sự thật đáng buồn, và những cạnh tranh không lành mạnh... nhưng ít nhất những gì chúng ta thấy/học cũng đã phải trải qua những qui trình kiểm tra với những tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất trong lịch sử và nếu chúng ta không tin KH thì khó có thể tin cái gì khác. Vâng, có thể có nhiều cái đúng mà KH chưa có khả năng kiểm chứng được, nhưng các bạn cũng thấy trong một môi trường mơ hồ thế thì những thứ điên khùng mà thiên hạ chế ra có thể len lỏi vào dễ dàng như thế nào, vì thế sẽ là dại dột lắm nếu ai nói gì cũng tin.

         Có thể các bạn sẽ bị tụt hậu trong những buổi 8, các cuộc 'ăn khoai mì bàn chuyện chính trị' trong lớp, nhưng thà ta biết ít mà cái ít ấy nó đúng còn hơn chất vào đầu toàn những 'bí ẩn' thật ra toàn 'ý bẩn'. Chúc các bạn may mắn trên con đường khám phá thế giới:). 

Thân ái,

EvoLit

Cập nhật 19/07/2014: Một blogger người Ả Rập đã đăng tải 1 tấm ảnh về một phôi thai thỏ đã phát triển gần đầy đủ và hàng chục ngàn netizen Ả Rập khác đã chuyền tay nhau tấm ảnh này với thông điệp chống ... nạo phá thai, một lần nữa cho thấy sự giống nhau khách quan không thể phủ nhận giữa động vật có xương sống trong giai đoạn sớm
Cập nhật 31/5/2016: sửa ảnh lỗi

Read More